آزمایش تیروئید TSH چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد؟ راهنمای ساده برای همه

آزمایش تیروئید چیست و انواع آن کدامند؟

آزمایش تیروئید، یک آزمایش خون است که سطح هورمون‌های مختلف را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند تا بررسی کند غده تیروئید شما چقدر خوب کار می‌کند.

درحالی‌که آزمایش TSH متداول‌ترین و اغلب اولین آزمایشی است که پزشک تجویز می‌کند، اما تنها آزمایش موجود در این زمینه نیست. در حقیقت، TSH تنها یک بخش از یک گروه بزرگ‌تر از آزمایش‌هاست که تصویر کامل‌تری از سلامت تیروئید شما ارائه می‌دهد. در ادامه به بررسی انواع این آزمایش‌ها می‌پردازیم:

• آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH):

این آزمایش محور اصلی موضوع این مقاله است و اغلب به‌عنوان اولین و اصلی‌ترین آزمایش برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید و تشخیص علائم تیروئید کم‌کار (هیپوتیروئیدیسم) یا پرکار (هیپرتیروئیدیسم) استفاده می‌شود. این آزمایش همچنین می‌تواند برای غربالگری نوزادان از نظر کم‌کاری تیروئید مادرزادی، بررسی اثربخشی درمان جایگزینی هورمون برای بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید یا ارزیابی عملکرد غده هیپوفیز مورداستفاده قرار گیرد.

• آزمایش تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3):

این آزمایش‌ها هورمون‌های واقعی تولید شده توسط غده تیروئید شما را اندازه‌گیری می‌کنند. این آزمایش‌ها اغلب به‌صورت آزاد (Free T4 و Free T3) اندازه‌گیری می‌شوند تا تنها بخش فعال و غیر متصل به پروتئین هورمون در خون را نمایش دهند. اگر نتیجه آزمایش TSH شما غیرطبیعی باشد، پزشک برای به‌دست‌آوردن یک تصویر کامل و تشخیص دقیق‌تر، به احتمال زیاد این آزمایش‌ها را در کنار TSH تجویز خواهد کرد. نتایج این آزمایش‌ها در کنار هم به پزشک کمک می‌کند تا علت اصلی مشکل را تشخیص دهد.

• آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئید:

در برخی موارد، پزشک ممکن است به یک بیماری خودایمنی که بر غده تیروئید تأثیر می‌گذارد، مانند بیماری هاشیموتو (که باعث تیروئید کم‌کار می‌شود) یا بیماری گریوز (که باعث تیروئید پرکار می‌شود)، مشکوک شود. در این شرایط، ممکن است آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئید نیز تجویز شود. این آزمایش‌ها به شناسایی دلیل زمینه‌ای اختلال در عملکرد تیروئید کمک می‌کنند.

علاوه بر این آزمایش‌ها، ممکن است پزشک غده تیروئید شما را به‌صورت فیزیکی نیز معاینه کند. در نهایت، همه این اطلاعات در کنار علائم و سابقه پزشکی شما، به پزشک کمک می‌کند تا یک تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب برای شما تجویز کند.

معنی THS در آزمایش تیروئید چیست؟

اگر بخواهیم به ساده‌ترین شکل ممکن، معنی TSH را توضیح دهیم، می‌توان این‌طور گفت که TSH یک سیگنال است. سطح TSH شما به پزشکتان می‌گوید که غده هیپوفیز شما چقدر سخت کار می‌کند تا غده تیروئیدتان هورمون تولید کند.

این سیگنال می‌تواند نشان‌دهنده یک عملکرد صحیح و متوازن یا یک عملکرد نامتعادل باشد.

• اگر عدد TSH شما بالا باشد:

این به این معنی است که غده هیپوفیز شما مقدار زیادی TSH آزاد می‌کند.TSH بالا یک نشانه قوی برای تیروئید کم‌کار (هیپوتیروئیدیسم) است. در این حالت، تیروئید شما به‌اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند و بدن شما با افزایش TSH سعی در تحریک آن دارد. در موارد بسیار نادر،TSH بالا ممکن است به یک مشکل در خود غده هیپوفیز اشاره داشته باشد، مانند یک تومور که باعث تولید کنترل‌نشده TSH می‌شود. در بیمارانی که تحت درمان برای تیروئید کم‌کار هستند،TSH بالا می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که دوز داروی جایگزینی هورمون آن‌ها کافی نیست.

• اگر عدد TSH شما پایین باشد:

یک عدد TSH پایین به این معنی است که غده هیپوفیز شما مقدار بسیار کمی TSH آزاد می‌کند. این وضعیت معمولاً به این دلیل است که غده تیروئید شما به‌خودی‌خود بیش از حد هورمون تولید می‌کند و هیپوفیز سعی دارد با کاهش TSH، آن را آرام کند. این شرایط یک نشانه قوی برای تیروئید پرکار (هیپرتیروئیدیسم) است. TSH پایین همچنین می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به غده هیپوفیز باشد که مانع از تولید TSH می‌شود. در بیمارانی که تحت درمان برای تیروئید کم‌کار هستند،TSH پایین ممکن است به این معنی باشد که دوز داروی آن‌ها بیش از حد نیاز است.

مقدار طبیعی و نرمال tsh چقدر است؟

یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به خاطر داشته باشید این است که مقدار طبیعی TSH برای همه یک عدد ثابت نیست. این مقدار بر اساس سن، وضعیت سلامتی و حتی دوران بارداری می‌تواند متفاوت باشد.

برای اکثر بزرگسالان سالم، محدوده طبیعی TSH عموماً بین 0.4 تا 4.0 mU/L (میکرو واحد در لیتر) است. بااین‌حال، بسیار مهم است که بدانید این محدوده ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف متفاوت باشد.

برای همین، در گزارش آزمایشگاهی که دریافت می‌کنید، یک محدوده مرجع خاص برای همان آزمایشگاه چاپ شده است و این همان محدوده‌ای است که پزشک شما برای تفسیر نتایج از آن استفاده خواهد کرد.

فراتر از محدوده کلی بزرگسالان، سطح TSH در طول زندگی یک فرد تغییر می‌کند. به‌عنوان‌مثال، سطح TSH در نوزادان و کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار بالاتر است؛ زیرا بدن آن‌ها به‌سرعت درحال‌رشد است و نیاز به متابولیسم بالاتری دارد.

• برای یک نوزاد تا پنج روزه، محدوده طبیعی TSH می‌تواند بین ۰.۷ تا ۱۵.۲ میکرو واحد در میلی‌لیتر (uIU/mL) باشد.
• بین شش تا نود روزگی، این محدوده به ۰.۷۲ تا 11.0 uIU/mL کاهش می‌یابد.
• در کودکان 4 تا 12 ماهه، محدوده طبیعی این هورمون 0.73 تا 8.35 uIU/mL است.
• در کودکان یک تا شش ساله، محدوده ۰.۷ تا 5.97 uIU/mL است
• در کودکان هفت تا یازده ساله، این محدوده به ۰.۶ تا 4.84 uIU/mL می‌رسد.
• برای نوجوانان و بزرگسالان جوان بین دوازده تا بیست سال، این محدوده ۰.۵۱ تا 4.3 uIU/mL است.
• برای بزرگسالان بیست و یک تا نود و نه سال، این محدوده به ۰.۲۷ تا 4.2 uIU/mL می‌رسد.
• در افراد مسن‌تر، به‌ویژه بالای هشتاد سال، سطح TSH تمایل به بالاتر بودن دارد، حتی اگر هیچ مشکل سلامتی مرتبط با تیروئید نداشته باشند.

آزمایش‌های هورمونی نقش مهمی در تشخیص وضعیت سلامت زنان دارند. در مطلب زیر با نحوه انجام و تفسیر نتایج آن آشنا شوید:

بیشتر بخوانید:

آزمایش هورمونی برای زنان چگونه انجام می‌شود؟ + تفسیر نتایج

جدول تفسیر آزمایش تیروئید

قبل از هر چیز، به یاد داشته باشید که فقط یک پزشک متخصص می‌تواند نتایج شما را به طور کامل و در چارچوب علائم، سابقه پزشکی و سایر آزمایش‌های شما تفسیر کند.

تفسیر صرف یک عدد به‌تنهایی می‌تواند گمراه‌کننده باشد.

تیروئید کم کار در آزمایش چگونه مشخص می‌شود؟

شایع‌ترین نشانه تیروئید کم‌کار (هیپوتیروئیدیسم) سطح TSH بالا به همراه سطح T4 آزاد (FT4) پایین است. این به این معنی است که غده هیپوفیز شما برای تولید هورمون‌های بیشتر فریاد می‌زند، اما تیروئید شما به‌اندازه کافی پاسخ نمی‌دهد.

یک سناریوی دیگر نیز وجود دارد که به آن هیپوتیروئیدیسم ساب کلینیکال یا نارسایی خفیف تیروئید گفته می‌شود. در این حالت، ممکن است سطح TSH شما کمی بالا باشد، اما سطح FT4 شما همچنان در محدوده طبیعی قرار دارد.

این نشان می‌دهد که بدن شما همچنان قادر به حفظ سطح T4 در محدوده طبیعی است، اما باید برای انجام این کار کمی سخت‌تر تلاش کند.

تیروئید پر کار در آزمایش چگونه مشخص می‌شود؟

تیروئید پرکار (هیپرتیروئیدیسم) معمولاً زمانی تشخیص داده می‌شود که سطح TSH شما پایین باشد، اما سطح T4 آزاد (FT4) و یا T3 آزاد (FT3) شما بالا باشد.

این نشان می‌دهد که غده تیروئید شما به‌خودی‌خود هورمون‌های زیادی تولید می‌کند و غده هیپوفیز تولید TSH خود را به‌شدت کاهش داده است تا آن را متوقف کند.

تفسیر آزمایش تیروئید در بارداری چگونه است؟

داشتن سطح سالم TSH و هورمون‌های تیروئید در دوران بارداری برای رشد مناسب نوزاد و همچنین سلامت مادر بسیار مهم است. به همین دلیل، پزشکان به‌صورت منظم عملکرد تیروئید مادران باردار را تحت‌نظر می‌گیرند.

سطح TSH به طور طبیعی در طول بارداری نوسان می‌کند و به همین دلیل، محدوده طبیعی برای هر سه ماهه بارداری متفاوت است.

• در سه ماهه اول (حدود نه تا دوازده هفته)، سطح TSH معمولاً کمی پایین‌تر از حد طبیعی است و محدوده طبیعی آن بین ۰.۱۸ تا ۲.۹۹ میکرو واحد در میلی‌لیتر (uIU/mL) قرار دارد.
• در سه ماهه دوم، این محدوده به ۰.۱۱ تا 3.98 uIU/mL تغییر می‌کند.
• و در نهایت در سه ماهه سوم، محدوده طبیعی ۰.۴۸ تا 4.71 uIU/mL است.

توجه به این نوسانات بسیار مهم است، چرا که یک عدد TSH که در یک فرد عادی پایین تلقی می‌شود، ممکن است برای یک زن باردار در سه ماهه اول طبیعی باشد.

عدد tsh آزمایش تیروئید نوزادان باید چند باشد؟

نوزادان در بسیاری از کشورها به‌صورت معمول برای یک وضعیت به نام هیپوتیروئیدیسم مادرزادی (کم‌کاری تیروئید از بدو تولد) با آزمایش TSH غربالگری می‌شوند. انجام این غربالگری بسیار مهم است؛ زیرا کم‌کاری تیروئید از بدو تولد می‌تواند بر رشد و تکامل نوزاد تأثیر بگذارد، مگر اینکه به‌موقع تشخیص داده و درمان شود.

همانطور که پیشتر اشاره شد، سطح TSH یک نوزاد به طور طبیعی بسیار بالاتر از یک بزرگسال است. برای یک نوزاد تا پنج روزه، محدوده طبیعی بین 0. تا 15.2 uIU/mL است.

این محدوده به تدریج با بزرگ‌تر شدن نوزاد کاهش می‌یابد؛ به عنوان مثال، برای یک نوزاد شش تا نود روزه، محدوده طبیعی 0. 2 تا 11.0 uIU/mL است.

آزمایش تیروئید چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش TSH یک آزمایش خون بسیار ساده و سریع است و شرایط خاصی برای انجام آن وجود ندارد.

برای انجام این آزمایش، از یک سوزن کوچک برای گرفتن نمونه خون کمی از رگ بازوی شما استفاده می‌شود.

ممکن است هنگام فرو رفتن یا بیرون آمدن سوزن احساس کمی سوزش یا فشار کنید، اما کل این فرایند معمولاً کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد. پس از گرفتن خون، یک گاز استریل یا باند روی محل قرار داده می‌شود و شما می‌توانید بلافاصله به فعالیت‌های روزانه خود بازگردید.

نکاتی که باید قبل از آزمایش تیروئید در نظر بگیرید

آماده شدن برای آزمایش TSH معمولاً بسیار ساده است. نکته کلیدی این است که به‌صورت شفاف با پزشک خود صحبت کنید و تمام اطلاعات لازم را در اختیار او قرار دهید.

۱. آیا برای آزمایش تیروئید باید ناشتا باشم؟

برای آزمایش TSH، عموماً نیازی به ناشتا بودن ندارید. بااین‌حال، گاهی اوقات پزشکان آزمایش‌های خون دیگری را هم‌زمان با آزمایش TSH تجویز می‌کنند و آن آزمایش‌های دیگر ممکن است به ناشتا بودن نیاز داشته باشند؛ بنابراین، بهترین و مطمئن‌ترین کار این است که همیشه از پزشک یا آزمایشگاه بپرسید که آیا باید ناشتا باشید یا خیر تا از هرگونه سردرگمی جلوگیری شود.

۲. چه چیزی نباید قبل آزمایش تیروئید خورد؟

ازآنجایی‌که معمولاً برای آزمایش TSH ناشتا بودن لازم نیست، هیچ غذای خاصی وجود ندارد که لازم باشد از خوردن آن اجتناب کنید. اگر پزشک شما به دلیل آزمایش‌های دیگری به شما گفته است که ناشتا باشید، باید برای چند ساعت (معمولاً ۸ ساعت) قبل از گرفتن خون از خوردن و آشامیدن (به جز آب) خودداری کنید.

۳. چه داروهایی را باید قبل از انجام آزمایش تیروئید قطع کنم؟

هیچ دارویی را بدون مشورت و دستور مستقیم پزشک خود قطع نکنید. بسیار مهم است که به پزشک خود در مورد تمام داروها، مکمل‌ها و ویتامین‌هایی که مصرف می‌کنید، اطلاع دهید.

برخی از این داروها و مکمل‌ها می‌توانند بر عملکرد تیروئید و در نتیجه بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارند.

به عنوان مثال، داروهایی مانند استروئیدها، دوپامین و مسکن‌های افیونی می‌توانند باعث کاهش غیرطبیعی TSH شوند. همچنین، مکمل بیوتین (ویتامین B7) نیز می‌تواند با نتایج آزمایش تیروئید تداخل داشته باشد.

۴. آیا نتایج آزمایش تیروئید به‌تنهایی کافی است؟

سطح TSH طبیعی نشان‌دهنده این است که تیروئید شما به‌درستی کار می‌کند، اما TSH غیرطبیعی با این که نشان می‌دهد که یا هورمون تیروئید بیش از حد یا خیلی کم وجود دارد، اما همیشه علت دقیق آن را فاش نمی‌کند.

به همین دلیل است که پزشک شما ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند T4 آزاد یا آنتی‌بادی‌های تیروئید را تجویز کند تا ذهنیت کامل‌تری از سلامت شما به دست آورد.

بسیاری از آزمایشگاه‌ها از یک سیستم آبشاری استفاده می‌کنند. این به این معنی است که اگر TSH شما غیرطبیعی باشد، آن‌ها به طور خودکار آزمایش‌های دیگر مانند T4 آزاد را انجام می‌دهند تا بدون نیاز به نمونه‌گیری دوم، یک ذهنیت کامل به پزشک شما ارائه دهند.

برای مثال، اگر TSH بالا باشد، معمولاً آزمایش T4 آزاد برای تأیید هیپوتیروئیدیسم انجام می‌شود. در موارد خاص، مانند کودکان یا زمانی که پزشک به یک مشکل در غده هیپوفیز مشکوک است، پزشکان T4 را از همان ابتدا در کنار TSH اندازه‌گیری می‌کنند زیرا T4 برای رشد مغز در کودکان بسیار حیاتی است.

برخی دیگر از آزمایشات تیروئید (رایوایمونواسی)

ممکن است اصطلاح رایوایمونواسی (Radioimmunoassay) به گوشتان خورده باشد. این یک اصطلاح قدیمی برای نوعی آزمایش است که برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها در گذشته استفاده می‌شد، اما امروزه آزمایشگاه‌های مدرن از روش‌های پیشرفته‌تر و متفاوت‌تری استفاده می‌کنند که دقیق‌تر و سریع‌تر هستند.

امروزه، متداول‌ترین آزمایش‌هایی که در کنار TSH استفاده می‌شوند، همان‌طور که قبلاً اشاره شد، T4 آزاد و T3 آزاد هستند. پزشک شما همچنین در صورت احتمال وجود یک مشکل خودایمنی، آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئید را نیز در نظر خواهد گرفت.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

در اکثر موارد، سطح نامنظم هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) به این معنی است که تیروئید شما مشکلی دارد؛ یا هورمون تیروئید بیش از حد تولید می‌شود یا خیلی کم.

خبر خوب این است که سطح هورمون تیروئید و سطح TSH شما را می‌توان با درمان و دارو اصلاح کرد. اگر در مورد نتایج آزمایش TSH خود سؤالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید. آنها برای کمک به شما آماده هستند.